“Төрийн түмэн эх” уртын дууны тэнгэрлэг уужим аялгуу Монгол эх орон даяар түрхрэн дэлгэрч наадамчин олон түмний гайхамшигт баяр цэнгэл, цог заль, бахархал, бардамнал, баатар зориг бадран, баярын мишээл хүн бүрийн нүүрнээ тодрон гийж, улсын алдарт дууч, улсын баатар, сайд Дугаржавын цээл хоолой яруухнаар шуранхайлан, алдарт хуурч Түдэвийн морин хуур хүнгэнэхэд төрийн түмэн эх болсон хурдан хурц хүлгүүд салхи татуулан гарч, унаач сэргэлэн хүүхдүүдийн нарийн шингэн гийнгоо уянгалан, Есөнгээ мэргэний удамт эрхий мэргэчүүд сурын алтан зурхай дээрээ эгнэн зогсож, Есүхэй баатрын их хатан Өүлүн эхээс төрсөн хавт Хасар, Сочигэл эхээс төрсөн Бэлгүтэйн удамт эрэлхэг баатар эр бяртай хүчит бөхчүүд зүлэг ногоон дэнжийг ээтэн монгол гутлаараа өм цөм гишгэлэн, элэн халин дэвэн дэвсээр төрийн есөн хөлт цагаан тугийн дор мэхийж, алсыг харан уран ганган гараа, дэвээ, шаваагаа үзүүлэн омог бардам хүч чадлаа илэрхийлж, гуяа гурвантаа шавдан эрийн гурван наадамд барилдаж буйгаа ёслол төгөлдөр гүйцэтгээд наадмын төв талбайг зүглэх торгон агшинд монголчуудын дэнж хотолзуулсан, дэлгэр дүүрэн эрийн гурван наадам эхэлдэг нь монгол туургатны аугаа уламжлалт ёсон, олон мянган жилийн турш үргэлжилсээр ирсэн эртний түүхтэй бөгөөд эрхэмсэг хүндэтгэлтэй билээ. Монголын ард түмэн бол эрт дээр үеэс “эрийн гурван наадмаа наадан” төр болон шашны нарийн дэг журам, ёслол хүндэтгэлтэйгээр бэлтгэж, төрөө дээдлэн шашнаа хүндэтгэж ёс төртэй тэмдэглэж ирсэн бөгөөд эрэлхэг хүчит бөхчүүдээ барилдуулж, Эрдэнэт хурдан хурц хүлэг морьдоо уралдуулж, эрээн цоохор нумаа харваж өргөн олон ардынхаа дундаас онцгой сайныг шалгаруулдаг байсан нь дэлхийн нүүдлийн соёл иргэншилтэй хүн төрөлхтний түүхэнд монголчуудын оруулсан дахин давтагдашгүй хосгүй үнэт бүтээл мөн.